Gospodarka centralnie planowana w Polsce
Gospodarka centralnie planowana – co to jest gospodarka centralnie planowana
Gospodarka centralnie planowana jest przeciwieństwem gospodarki rynkowej praktycznie we wszystkich aspektach inaczej zwana gospodarka centralna. Ten typ rynku wykształcił się głównie w krajach socjalistycznych oraz typowo komunistycznych. Zapoczątkowany został w ZSRR ale już wcześniej pewne jego formy istniały w niektórych państwach zachodnich. Różnica polega na tym, że społeczeństwa zachodnie zauważyły niepokojące procesy wynikające z takiego modelu gospodarczego i zdecydowanie go odrzuciły.Wiele osób zastanawia się co to jest gospodarka centralnie planowana. Najprościej rzecz ujmując, to coś nie mające nic wspólnego z wolnym rynkiem. To niewątpliwie zawsze spowoduje upadek gospodarki centralnie planowanej.
gospodarka centralnie sterowana w Polsce
Gospodarka centralnie planowana to nic innego jak w pełni regulowany rynek, gospodarka centralnie sterowana w Polsce nie przetrwałą zbyt długo. Polegało to na tym, że siła sprawująca władze w danym kraju decydowała praktycznie o każdym, nawet najmniejszym aspekcie życia gospodarczego. Przykładem może być sytuacja w Polsce sprzed 1989 roku, kiedy to partia komunistyczna miała wpływ na budowę szpitala czy drogi na głębokiej prowincji kraju. Niestety, brak wyobraźni, realizmu oraz właściwej wiedzy ekonomicznej sprawiał najczęściej, że inwestycje były nietrafione a przez to drogie. Inny przykład to budowy o znaczeniu czysto politycznym. Do najbardziej jaskrawych można zaliczyć umiejscowienie hut w Warszawie i Krakowie. Był to całkowity bezsens pod względem ekonomicznym, nie dość, że surowiec potrzebny do wyrobu stali musiano dowozić z dość daleka to jeszcze zburzono dotychczasowy charakter tych ośrodków. Niestety, właśnie o to drugie ówczesnym władzom chodziło.
co to jest gospodarka centralnie planowana?
centralne planowanie polegało na : Gospodarka centralnie planowana polega nie tylko na szczegółowym kontrolowaniu inwestycji. Jej główna cecha jest reglamentacja produktów oraz sztuczne ustalanie cen. Przez to dochodzi do sytuacji nadprodukcji zupełnie niepotrzebnych dóbr oraz deficytu towarów niezbędnych do normalnej egzystencji. Zazwyczaj władze krajów opierających się na planowaniu, stawiają na przemysł ciężki i zbrojeniowy, zapominając o żywnościowym czy innym produkującym dobra powszechnego użytku. Charakterystyczne dla takiego modelu gospodarczego są tzw. plany, które obejmują zazwyczaj określony, kilkuletni czasu. Ogłasza się w nim określone normy i wielkości jakie mają być wyprodukowane nie zważając na realizm zamierzeń.
Gospodarka Chin
Gospodarka Chin rozwijała się coraz szybciej od czasu wprowadzenia reform gospodarczych w 1978 roku. Chińskie oficjalne statystyki pokazują, że realny produkt krajowy brutto (PKB) w latach 1979-1999 rósł w średnim rocznym tempie 9,7%, co czyni Chiny jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek świata. Według Banku Światowego szybki rozwój Chin wyprowadził prawie 200 milionów ludzi ze skrajnego ubóstwa.
Od momentu powstania w 1949 r. Do końca 1978 r. Chiny utrzymywały gospodarkę centralnie planowaną lub zarządzaną. Państwo kierowało i kontrolowało dużą część produkcji gospodarczej kraju; państwo wyznaczało cele produkcyjne, kontrolowało ceny i alokowało zasoby w większości dziedzin gospodarki. Do 1978 roku prawie trzy czwarte krajowej produkcji przemysłowej było wytwarzane przez centralnie kontrolowane przedsiębiorstwa państwowe (SOE) zgodnie z centralnie planowanymi celami dotyczącymi produkcji. W Chinach prawie nie było prywatnych przedsiębiorstw ani firm z kapitałem zagranicznym. Oszacowano, że realny PKB Chin rósł w średnim rocznym tempie około 5,3 procent od 1960 do 1978 roku. Ponieważ systemy gospodarcze planowania centralnego i polityka gospodarcza rządu kładły niewielki nacisk na rentowność lub konkurencję, gospodarka kraju była stosunkowo stagnacja i nieefektywna. W rezultacie poziom życia w Chinach był znacznie niższy niż w wielu innych krajach rozwijających się. Pod koniec lat 70. rząd chiński podjął kroki w celu poprawy wzrostu gospodarczego i podniesienia poziomu życia.
Pierwsza z chińskich reform gospodarczych
Pierwsza z chińskich reform gospodarczych rozpoczęła się w 1978 roku, kiedy do władzy ponownie doszedł Den Xiaoping. Reformy koncentrowały się na systemie produkcji rolnej na obszarach wiejskich. Rząd centralny zainicjował zachęty cenowe i dotyczące własności dla rolników; po raz pierwszy rolnicy mogli sprzedać część swoich plonów na wolnym rynku. Ponadto reformy starały się przyciągnąć inwestycje zagraniczne, zwiększyć eksport i rozpocząć import produktów wysokiej technologii do kraju. W tym celu rząd utworzył 4 specjalne strefy ekonomiczne (SSE). Dodatkowe reformy następowały etapami, które miały na celu zdecentralizowanie polityki gospodarczej w kilku sektorach gospodarki, zwłaszcza w handlu. W ramach decentralizacji kształtowania polityki gospodarczej
Reformy gospodarcze przyniosły tak obiecujący wzrost gospodarczy, że w połowie lat 80. rząd wybrał dodatkowe regiony i miasta przybrzeżne jako miasta otwarte i strefy rozwoju, aby przetestować więcej reform wolnorynkowych i zaoferować zachęty podatkowe i handlowe, aby przyciągnąć inwestycje z zagranicy. Ponadto państwo stopniowo eliminowało kontrolę cen na szeroką gamę produktów. Produkcja rolna podwoiła się w latach 80. XX wieku, a przemysł również wykazał znaczne zyski, zwłaszcza na obszarach przybrzeżnych w pobliżu Hongkongu i na przeciwko Tajwanu, gdzie inwestycje zagraniczne pomogły stymulować produkcję zarówno towarów krajowych, jak i eksportowych. Jeszcze więcej reform zapoczątkowano pod koniec 1993 r., Kiedy przywódcy Chin zaaprobowali dodatkowe długoterminowe reformy, które pozwoliłyby przedsiębiorstwom państwowym na dalsze dominowanie w wielu kluczowych gałęziach przemysłu w tak zwanej „socjalistycznej gospodarce rynkowej”.
Przejście systemu gospodarczego kraju z nakazowego do opartego na zasadach rynkowych przyczyniło się do silnego średniego wzrostu. Od rozpoczęcia programu reform gospodarczych w 1978 do 1995 r. Wzrost PKB wynosił 8,0 procent rocznie. Wzrost utrzymywał się na wysokim poziomie od 1996 do 2000 roku. W 1999 roku Chiny stały się drugą co do wielkości gospodarką świata, po Stanach Zjednoczonych. Ale PKB na mieszkańca Chin wynoszący 3800 USD był znacznie niższy niż w Stanach Zjednoczonych.
Chińskie reformy handlowe i inwestycyjne, a także zachęty doprowadziły do gwałtownego wzrostu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), które posłużyły jako główne źródło wzrostu kapitału w Chinach. Roczne wykorzystanie BIZ w Chinach wzrosło z 636 mln USD w 1983 r. Do 45,6 mld USD w 1998 r. (Ale spadło do szacunkowego poziomu 40,5 mld USD w 1999 r.), Czyniąc Chiny pod koniec lat 90. drugim co do wielkości miejscem przeznaczenia BIZ (po Stany Zjednoczone). Około dwóch trzecich BIZ w Chinach pochodzi z Hongkongu i Tajwanu. Stany Zjednoczone są trzecim co do wielkości inwestorem w Chinach, odpowiadając za 8,0% (24,6 mld USD) łącznych BIZ w Chinach w latach 1979-1999.
Po reformie
Od czasu reform Chiny poczyniły wielkie postępy w poprawie swojego dobrobytu społecznego. Zarówno konsumpcja, jak i oszczędności wzrosły ponad dwukrotnie, a wskaźnik ubóstwa spadł. Według Banku Światowego około 200 milionów Chińczyków, którzy żyli w absolutnym ubóstwie, przekroczyło minimalną granicę ubóstwa. A tylko 10 procent populacji kraju, liczącej 1,25 miliarda, było analfabetami.
Chociaż reformy były zachęcające, chiński rząd napotkał różne trudności. Z trudem gromadził dochody należne od prowincji, przedsiębiorstw i osób fizycznych; ograniczenie korupcji i innych przestępstw gospodarczych zbieżnych z reformami; oraz utrzymanie codziennej działalności dużych przedsiębiorstw państwowych. Wiele przedsiębiorstw państwowych nie uczestniczyło w energicznej ekspansji gospodarki, a niektóre z nich utraciły zdolność do wypłaty pełnych pensji i emerytur.